تاریخ خیانت روحانیون

یکی از گرفتاریهای زمان استبداد، انبارداری بوده که همیشه دیه داران (یعنی مالکان روستاها و دهات) گندم و جو را نمی فروختند تا نان گران و کمیاب گردد آنگاه به بهای بیشتر بفروشند.

این کار در سالهای پیش از مشروطه در آذربایجان رواج بسیار یافته بود و بیشتر دیه داران از ملایان و آخوندهای بزرگ و اعیان ها بودند. دولت هم که می بایست جلو کار اینها را بگیرد نمی گرفت و بعضا شریک هم بود.

آخوندها هرگاه که خواستند کسی را ترور شخصیت کنند یا مالش را بالا بکشند به او تهمت بابیگری یا بهائی گری زدند.

بنگر که در همه این احوال، از سوی روحانیانِ خوب یا بد، حتی یک کلمه در پشتیبانی از تمامیت ارضی ایران به گوش نخورد. استدلالشان اینکه اسلام جهانی است و حد و مرز نمی شناسد. پس چه ایرانی، چه انگلیسی! بدینسان چنانکه پیشتر گفتیم، مجتهد اصفهان در همسوئی با انگلیس‌ها، بی دریغ به سود دشمنان ایران فتوا داد و آنچنان از جان و دل به سود دشمن خدمت کرد که از دیدگاه انگلیس‌ها در چهرۀ یک “رجل سیاسی” جلوه‌گر آمد.