چگونه نویسنده فرمان مشروطه مفسد فی الارض شد؟
احمد قوام یا همان قوام السلطنه دو بار در دوره قاجار و سه بار در دوره محمد رضا شاه به نخست وزیری رسید. او کسی بود که همراه مظفرالدین شاه به اروپا رفت و پس از بازگشت فرمان مشروطیت را نوشت و به امضای مظفرالدین شاه رساند. همچنین او نقش مهمی در خروج نیروهای اشغالگر شوروی از ایران و ملغی کردن امتیاز نفت شمال و آزادسازی آذربایجان داشت.
اما ببینیم این مرد سیاستمدار کارکشته چگونه پایش را روی دم آیت الله کاشانی گذاشت و کارش به جاهای باریک کشید.
قوام در سال ۱۳۲۵ آیت الله کاشانی را از تهران به قزوین تبعید کرد و لذا کاشانی از آن زمان کینه قوام را به دل گرفت. سالها گذشت و گذشت تا اینکه قوام خانه نشین بود و محمد مصدق و کاشانی عرصه سیاست را بدست گرفته بودند. بقدرت رسیدن مصدق ماجرای مفصلی است که در اینجا فرصت پرداختن به آن نیست اما همین اندازه باید دانست که محمد مصدق و چهار پنج نفر از اطرافیانش از مدتها قبل در مجلس با هر طرح و لایحه ای که از سوی نخست وزیران مختلف آورده میشد مخالفت میکردند و عملا چوب لای چرخ نخست وزیران می گذاشتند. در آن دوره خاص تاریخی شاه عملا در تصمیمات اجرایی دخالت داده نمیشد و طبق قانون اساسی نقش یک ناظر را داشت. خلاصه نخست وزیران پشت سر هم می آمدند و بخاطر اذیت و آزار مجلسی ها استعفا میدادند تا اینکه رزم آرا که یک نظامی کارکشته بود برای نخست وزیری انتخاب شد.
برخلاف نخست وزیران گذشته رزم آرا آدم منظم و استواری بود و تحت تاثیر هوچی گریهای یاران مصدق قرار نمی گرفت و همین باعث شد تا کاشانی فرمان قتل او را به تروریستهای اسلام گرای فدائیان اسلام داد و او را از سر راه برداشتند. بعد از ترور رزم آرا مصدقی ها جان تازه ای گرفتند و بعد از کله پا کردن یکی دو نخست وزیر دیگر بنا به توصیه اطرافیانش از شاه خواستند تا مصدق را بعنوان نخست وزیر به مجلس معرفی کند. شاه هم همین کار را کرد و ایران وارد یکی از پرتلاطم ترین دوران خود قرار گرفت.
مصدق با طرح اینکه دست خارجی ها را باید از صنعت نفت قطع کنیم و خودمان آنرا اداره کنیم باعث کشمکش های بین المللی شد. انگلیسی ها از ایران اخراج شدند و چرخ های صنعت نفت خوابید و هیچ نفتکشی نفت ایران را حمل نمی کرد و هیچ مشتری تمایلی به خرید نفت ایران نشان نمیداد. بارها امریکایی ها واسطه شدند تا با بین ایران و انگلیس مصالحه کنند اما مصدق قبول نمیکرد و تصور میکرد انگلیسی ها بیشتر از ما ضرر خواهند کرد و اقتصادشان نابود خواهد شد!!
بعد از یکی دو سال کشمکش و محاصره اقتصادی ایران، مشکلات و تنگناهای اقتصادی گریبانگیر دولت مصدق شد و او قادر به بازکردن گره هایی که خود ایجاد کرده بود نبود و به همین خاطر هر روز عصبانی تر و تهاجمی تر میشد. او زمانی که از دادگاه لاهه به ایران بازگشت نامه ای به شاه نوشت و گفت یا پست وزارت جنگ را هم باید به من بدهی و یا من استعفا می دهم. شاه هم قبول نکرد و در نتیجه مصدق استعفا داد. شاه بلافاصله احمد قوام را برای پست نخست وزیری معرفی کرد.
کاشانی که در این دوره همه کاره مجلس بود و از قبل خصومت شخصی با قوام داشت همراه مصدق شد و با تحریک بازاریان شورش بزرگی به راه انداخت. کاشانی مردم را بر ضد حکومت قوام و بازگرداندن مصدق فرا خواند و اظهار داشت دکتر مصدق به اختیار خود استعفا نداده بلکه نگذاشتند کار کند! بهرحال در ۲۸ تیرماه ۱۳۳۱ اعلامیه ها برای جهاد علیه حکومت کفر در بازار پخش شد و بازار تهران و شهرستانها تعطیل شدند. در روزهای ۲۹ و ۳۰ تیرماه حزب توده و دیگر عناصر سودجو و فرصت طلب هم به این اعتراضات پیوستند و رویداد خونین سی ام تیرماه را به بار آوردند که دست کم ۲۲ کشته و ۹۶ مفقودالاثر و صدها زخمی به جای نهاد.
قوام که این وضعیت را دید و سن و سالی هم از او می گذشت توان ایستادگی نداشت و بی درنگ به نزد شاه رفت و استعفای خود را تقدیم شاه کرد.
عصر همان روز هزاران نفر پیرامون خانه مصدق جمع شدند و شعار «یامرگ یامصدق» سردادند و خواهان بازگشت مصدق به قدرت شدند. روز بعد عده ای از نمایندگان مجلس به نزد شاه رفتند و گفتند تنها راه بازگشت آرامش این است که دوباره مصدق به قدرت برگردد. شاه هم ناچارا قبول کرد و حتی پست وزارت جنگ (یعنی اختیار ارتش) را هم به او داد.
این بار مصدق با اعتماد بنفس بالایی وارد صحنه شد و یک ماده واحده را به مجلس برد وقیام سی ام تیر را بعنوان «قیام مقدس ملی» بتصویب رساند و طبق همین قانون قوام بیچاره را «مفسدفی الارض» شناخته و دستور مصادره اموالش صادر شد!
از این تاریخ به بعد مصدق مرکز قدرت در ایران بود و هردو مجلس شورای ملی و سنا هیچکاره بودند. او حتی به وزارت دفاع هم گفته بود حق ندارند به نزد شاه بروند و به او گزارش بدهند. مصدق از این تاریخ به بعد با کاشانی هم که مدیون او بود اختلاف پیدا کرد.
برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید