چرا آمار تقریبا همه کشورها در مورد کرونا گمراه کننده است
جدول زیر جدیدترین و دقیقترین آماری است که از وضعیت اپیدمی کرونا در کشورهای مختلف در دست است.
هر کسی که کمی به این اعداد دقت کند متوجه یک نکته میشود: نسبت جانباختگان به مبتلایان در کشورهای مختلف به شدت ناهمخوانی دارد. به عنوان مثال آمار ایران و آلمان (که هر دو حدود ۸۰ میلیون جمعیت دارند) را مقایسه کنید: ایران حدود ۱۸ هزار مبتلا و ۱۳۰۰ جانباخته اعلام کرده است، ولی آلمان با حدود ۱۵ هزار مبتلا فقط ۴۴ جانباخته دارد! در نظر اول نرخ مرگ و میر کرونا در ایران حدود ۷ در صد و در آلمان حدود سه دهم در صد است، یعنی تقریبا ۲۴ برابر.
علت این تفاوت فاحش چیست؟ شاید بسیاری از خوانندگان گمان کنند که این ناشی از ضعف سیستم درمانی ایران است، ولی این عامل به هیچ وجه کافی نیست: تنها در صد کوچکی از مبتلایان حالشان در حدی وخیم میشود که بدون مراقبتهای ویژه حتما میمیرند، ولی (چون برای این بیماری هنوز داروی خاصی کشف نشده) در آلمان هم فقط بین نصف تا دو سوم آنها را میتوانند نجات بدهند، یعنی حتی اگر در ایران همه بیماران را به حال خود رها میکردند اختلاف شاید فاکتور ۳ بود و نه ۲۴.
اما چون وقتی پای ایران به میان میآید هموطنان به عجیبترین تئوریها روی میآورند یک مثال دیگر: نرخ مرگ و میر در ایتالیا بیش از ۸ در صد و در کره جنوبی حدود ۱ در صد است. ایتالیا یک کشور جهان سومی نیست، و بویژه ناحیه ای در شمال ایتالیا که کانون این مشکل است یکی از پیشرفته ترین و ثروتمندترین مناطق اروپا است.
فرضیه بعدی میتواند این باشد که ما با چند تیپ مختلف از این ویروس سر و کار داریم که همه یکسان مرگبار نیستند. اگرچه صحیح است که این ویروس دائما جهش میکند، ولی این یک امر عادی است که محققین کاملا تحت نظر دارند و حتی از روی اختلافات جزیی در کد ژنتیک میتوانند ردیابی کنند که منشاء ویروس در هر کشوری از کجا بوده است. این مبحث «فیلوژنی» نامیده میشود، یک مثال برای « شجره نامه» این ویروس:
این فرضیه که این اختلافات جزیی در کد ژنتیک تفاوت فاحشی در نرخ مرگ و میر ایجاد کرده باشند هنوز تایید معتبر علمی ندارد، یک مقاله چینی که چنین ادعائی کرده بود ضعف جدی تکنیکی داشت.
و اما حل معما بسیار ساده است: آمار مبتلایان در تقریبا تمام کشورها به مراتب پایین تر از عدد واقعی است، علتش هم در درجه اول این است که اصلا ظرفیت لازم برای تست وجود ندارد! آلمان و کره جنوبی دو کشوری هستند که با اختلاف زیاد بیشترین تعداد تستها را انجام داده اند، در نتیجه مبتلایان بیشتری یافته اند (که اکثریت مطلق آنها یا هیچ علائم بیماری ندارند و یا بیماریشان انقدر خفیف است که در کشورهای دیگر بعید بود کسی از آنها تست بگیرد). در آلمان فقط ظرف یک هفته اخیر حدود ۱۰۰ هزار تست انجام شده اند. در ایران در تمام ماههای اخیر بعید است بیش از ۴۰ هزار تست انجام شده باشند (چون وزارت بهداشت تعداد تستهای مثبت را ۱۸ هزار و سهم تستهای منفی را حدود نصف اعلام کرده است).
چرا توجه به این نکته بسیار مهم است (و در آینده مهمتر هم خواهد شد)؟ چون اکثر کشورها ظرفیت ناکافی برای تست صحیح این ویروس دارند و خواهند داشت. آلمان اینجا یک وضعیت استثنایی دارد، چون تعداد فوق العاده زیادی آزمایشگاه مجهز در سطح کشور وجود دارند، تست PCR این ویروس در خود کشور ابداع شده، و از همان موقع هم خودشان را برای چنین وضعیتی آماده کرده اند. با وجود این در صورت تداوم اپیدمی با روند فعلی آلمان هم بزودی به مرز ظرفیتش میرسد، خیلی ساده چون هیچ ظرفیت فنی نمیتواند پا به پای رشد نمایی این ویروس حرکت کند. پس هر چه اپیدمی بیشتر گسترش پیدا کند آمار مبتلایان (بر اساس تستهای مثبت) غلط تر خواهد شد، بویژه در کشورهایی که ظرفیت آزمایشگاهی پایین تری دارند.
بنابراین خوانندگان باید یاد بگیرند که آمار رسمی مبتلایان را (در هیچ کشوری!) جدی نگیرند. تعداد واقعی مبتلایان را میتوان از آمار بیمارانی که با علائم این بیماری نیاز به مراقبتهای ویژه دارند یا میمیرند خیلی بهتر تخمین زد.
این نکته یک جنبه مثبت هم دارد: به احتمال قوی نرخ مرگ و میر پایین در آلمان (حدود سه دهم درصد) به عدد واقعی خیلی نزدیکتر است تا مثلا نرخ هفت در صدی ایران. از طرف دیگر چون آمار رسمی مبتلایان در ایران به نحو فاحشی غلط است تعداد مرگ و میر در نهایت میتواند همان چند صد هزار نفر (ولی نه چند میلیون نفر!) باشد.
برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید
