مخالفت شاه با اسراییل نمایشی یا واقعی!؟

اسراییل در دوران حکومت پهلوی به شاه ایران به چشم یک رقیب قوی _ هم دوست و هم شاید دشمن _ نگاه میکرد و در ظاهر با شاه و ایران دوست بودند اما در دوره جمهوری اسلامی اسراییل به جمهوری اسلامی به عنوان یک «تهدید» که «فرصت» هم است، نگاه میکند.

اگر تاریخ پیش از انقلاب و بعد از انقلاب ایران و اسراییل را ورق بزنیم خواهیم دید اسراییل هم همانند غربی ها پدیده «خمینی» را جدی نگرفت و شاید آن روزها از سقوط قدرتمندترین رقیبش در منطقه «خوشحال» بود اما این خوشحالی زمان زیادی طول نکشید و پس از ۴۳ سال تمام کسانی که پشت شاه را خالی کردند، خودشان گرفتار ترور مقدس شده اند….

کتاب خاطرات موئیر عزری اولین سفیر اسرائیل در ایران، حاوی اطلاعات مفیدی برای علاقمندان به مسائل فلسطین همچنین واجد اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت سیاست و حکومت در عصر پهلوی دوم در فاصله پس از ۲۸ مرداد تا اوائل دهه پنجاه هجری شمسی است. موئیر عزری در فاصله سال های ۱۹۵۸ تا ۱۹۷۳ یعنی تقریبا ۱۵ سال سفیر اسرائیل در ایران بوده است؛ هر چند چنین مدت طولانی سفارت در قواعد دیپلماتیک امری غیر متعارف محسوب می شود ولی خود آقای عزری دلیل مدت طولانی اقامتش در ایران به عنوان دیپلمات را، ایرانی بودن خود و تسلطش بر زبان و ادبیات فارسی بلکه جزئیات فرهنگ ایرانی همچنین روابط گسترده اش با دوائر گوناگون حکومتی و فکری در ایران و اعتماد بسیار بالای شخص شاه به یهودیان و شخص عزری از یک طرف و اعتماد بالای دولت یهود و شخص بن گوریون، نخست وزیر اسرائیل به خود از طرف دیگر عنوان کرده است چه اینکه نامبرده زاده اصفهان بوده و بیشتر سال های عمرش را در ایران گذرانده بوده و البته از دیگر سو ایران نیز در چارچوب راهبرد بن گوریون در تقویت روابط با کشورهای غیر عربی منطقه اهمیت ویژه ای داشته است.

نکته جالب توجه در خاطرات سفیر اسراییل در ایران اشاره به انگلیسی بودن «روحانیون» است که تحت نفوذ انگلستان هستند و از سفارت انگلیس پول دریافت میکنند. گویی دایی جان ناپلئون چندان هم متوهم نبوده است.

عزری در کتاب خاطراتش خاطرات مدعی پنهانکاری فعالیتهایش در ایران از سفیر و سفارت انگلیس شده است. عزری در صفحه ۱۲۴ کتاب به گفتگوی کوتاه خود با سفیر انگلیس در حاشیه یک ضیافت غیر رسمی اشاره کرده که در این گفتگو سفیر انگلیس در گفتگو با سفیر اسرائیل به نفوذ قابل توجه سفارت متبوعش در میان روحانیان شیعه و پرداخت منظم پول به ایشان اشاره کرده است!

خودداری شاه از سفر به اسرائیل خود موضوع مهمی است چنانکه شاه در سفری که در سال ۱۹۵۹ به اردن انجام داد و در این سفر از قدس شرقی نیز دیدن کرد حاضر نشد به اسرائیل برود! عزری در خاطرات خود رفتارهای شاه را بازی دو گانه با اسرائیل توصیف کرده است به این صورت که در خفا بهترین ابراز ارادت را به اسرائیل بروز می داده است اما به صورت آشکار جرات اعلام حمایت از اسرائیل، شناسائی دائمی اسرائیل و انجام سفر به اسرائیل نداشته است! طبق اظهارات نویسنده، در طول جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، عزری از طریق اسداله علم مرتبا شاه ایران را نسبت به اوضاع منطقه توجیه می کرده است چنانکه عزری به نقل از علم می گوید:

«وقتی مژده پیروزی اسرائیل را به شاه دادم از شادی گفت پیروزی اسرائیل پیروزی ایران هم هست چون اگر ناصر در جنگ پیروز می شد خوزستان از دست ایران می رفت!!»

وقتی این قسمت از خاطرات سفیر اسراییل را میخوانید نا خودآگاه به عنوان یک ایرانی یاد مسلمانی و حج رفتن شاه و گاها مذهبی نشان دادن خودش در نزد عوام بی سواد می افتم. آیا ممکن است شاه در مذهبی نشان دادن خود هم مصلحت ها را در نظر گرفته باشد؟ اگر به دوران حکومت او نگاه کنیم او هرجایی که باید میان ایران و اسلام یکی را برمیگزید، «ایران» را انتخاب کرده است.

شخصیت شاه یک شخصیت پیچیده است که هنوز هم در تاریخ چهره واقعی اش درست به تصویر کشیده نشده است.

نکته جالب توجه دیگر در کتاب پیشبینی سقوط نزدیک شاه است و اینکه چرا اسراییل و‌موساد به شاه کمک نکردند و خمینی را به عنوان «خطری برای اسراییل» ترور نکردند، هنوز مشخص نیست. بعضی از اسراییلی ها ادعا کرده اند شاه ایران مخالف حذف فیزیکی خمینی بوده است و میترسیده او هم امام حسینی دیگر برای مردم جهل زده شود. البته به این مهم زنده یاد شاپور بختیار هم در یکی از سخنرانی هایش اشاره میکند که چرا هواپیمای خمینی را ساقط نکرد.

پیش بینی سقوط شاه به روایت سفیر ایران در اسراییل

• مخالفت گلدا مایر وزیر خارجه وقت اسرائیل با تحویل دادن سلاح های اسرائیلی به ایران به دلیل نگرانی بابت تغییر رژیم در ایران و تسلط دشمنان اسرائیل بر این سلاح ها از دیگر نکات جالب این خاطرات است. رقابت سرسختانه آمریکا و اسرائیل در حوزه های نظامی، اتمی و پژوهشی و اقتصادی در ایران از دیگر ادعاهای عزری در این خاطرات است که به مواردی از آنها اشاره کرده است. عزری در صفحه ۱۷۷ ترجمه فارسی خاطرات خود آورده است کسانی در اسرائیل بر خلاف بن گوریون بر این باور بودند که دیر یا زود در ایران انقلابی برپا خواهد شد و تمامی سرمایه گذاری های اسرائیل در ایران برباد خواهد رفت.

برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید