بهنام محجوبی- احتمال شکستگی جمجمه و ضربه مغزی
تیتر, متن و تصاویر این پست را یکی از دوستان بسیار عزیز که جراح تروما و استاد دانشگاه هستند فرستاده و با بزرگواری درخواست کرده اند که با نام “پزشک ایران” در سایت مشروطه منتشر شود. ضمن تشکر فراوان از این دوست و هموطن عزیز.
درود به هموطنان دادخواه-
اینجانب یک جراح ترومای ایرانی, وظیفه میهنی خود میدانم که نظر تخصصی خود را درباره یک احتمال مغفول مانده درمورد علت مرگ مرحوم بهنام محجوبی بدینگونه ابراز دارم:
در اخبار درگذشت مرحوم بهنام محجوبی آمده که در زندان- و قبل از انتقال به بیمارستان- از گوش ایشان خون خارج شده.
خونریزی از گوش (بدون چرک فراوان و معمولا بسیار بدبو) از نظر پزشکی تنها ۲ علت میتواند داشته باشد که یکی پارگی پرده گوش و دیگری شکستگی قاعده جمجمه (Skull Base Fracture) است که هر دو بدنبال تروما ایجاد میشود. پارگی پرده گوش معمولا با خونریزی کمی همراه است و میتواند بدنبال ضربه خفیف یا شدید به گوش (حتا سیلی با شدت متوسط) ایجاد شود. شکستگی قاعده جمجمه, که موضوع اصلی این نوشته است) معمولا بدنبال ضربه شدید ایجاد میشود که در زیر مفصلا به آن خواهم پرداخت.
پارگی پرده گوش
در این مورد تنها به ذکر چند نکته بسنده کرده و از آن رد میشوم زیرا بنا به دلایلی چند که اجمالا چند سطر پایینتر به آن پرداخته میشود در مورد خاص مرحوم محجوبی چندان مفید نیست. مهمتر از همه آنکه, اگرچه پارگی پرده گوش و خونریزی متعاقب آن در مورد یک زندانی معمولا نشانه ضرب و شتم است, ولی منجر به مرگ نمیشود (اینجانب در طول سالها تجربه, نه دیده, نه در کتب و ژورنالهای معتبر خوانده, و نه از همکاران شنیده ام).
معاینه پارگی پرده گوش با دستگاهی به نام اتوسکوپ انجام میگیرد که نیاز به حداقلی از تجربه دارد (تصویر زیر). در مورد خاص مرحوم محجوبی البته خارج کردن خون خشک شده داخل مجرای گوش نیاز به چند روز آمادگی و نرم کردن خون خشک شده با روغن مخصوص و سپس شستشوی گوش با آب دارد (که آنهم نیاز به حداقلی از تجربه دارد). با توجه به سابقه تعجیل در کفن و دفن زندانیان امنیتی بسیار بعید است که چنین کاری در مورد مرحوم بهنام محجوبی عملی باشد. از طرف دیگر و آنگونه که پیشتر هم ذکر گردید, پارگی پرده گوش منجر به مرگ بیماران نشده و در بررسی Forensic علت مرگ مرحوم محجوبی نمیتواند عامل مرگ بوده باشد.
شکستگی قاعده جمجمه (Skull Base Fracture)
شکستگی قاعده جمجمه همراه با خونریزی از گوش تنها یک علت میتواند داشته باشد و آن شکستگی استخوان تمپورال (قرمز در عکس زیر) است و معمولا بدنبال یک ضربه نسبتا شدید به اطراف گوش یا پشت سر ایجاد میگردد.
مختصر اینکه گوش انسان دارای سه قسمت گوش خارجی (لاله گوش وکانال گوش) گوش میانی و گوش داخلی است. بین کانال گوش (Auditory Canal که با گوش پاک کن قابل دسترسی است) و گوش میانی, پرده گوش (پرده تمپانیک- Tympanic Membrane) قرار دارد که پاره شدن آن منجر به خونریزی (معمولا مختصر) میگردد. گوش داخلی, گوش میانی و قسمتی از گوش خارجی (انتهای کانال گوش) درون استخوان تمپورال قرار دارند.
آبی مشبک: قسمتی از استخوان تمپورال (Temporal Bone)
گوش میانی و داخلی (بترتیب نارنجی و بنفش) که درون استخوان تمپورال قرار دارند
شکستگی استخوان تمپورال معمولا در تصادفات با سرعت بالا یا اصابت جسم سخت اتفاق می افتد. به عنوان مثال در دعوا های خیابانی و ضربه مشت با شدت متوسط (حتا به پهلو یا پشت سر) معمولا اتفاق نمیافتد, مگر اینکه وسیله ای مثل قفل فرمان و اجسام سخت مشابه استفاده شده باشد.
چنین شکستگی معمولا (و نه همیشه) با خونریزی داخل جمجمه همراه بوده و (با یا بدون خونریزی داخل جمجمه) بجز موارد نادر, بدون درمان مناسب, دیر یا زود منجر به مرگ بیمار میشود. حتی با درمان مناسب و به موقع, و بدون خونریزی داخل جمجمه هم مورتالیتی (Mortality Rate – احتمال مرگ) در شکستگی قاعده جمجمه بسیار بالا است, که از علل آن میتوان به عفونت پرده دور مغز (مننژیت) نام برد.
توضیح اینکه درون جمجمه انسان (اگر قسمتی از استخوان جمجمه را بردارید) بترتیب, و از خارج به داخل, این ۳ را مشاهده خواهید کرد:
۱- یک پرده نازک (پرده مغز یا مننژ- dura)
۲- درون پرده یک مایع بیرنگ و زلال به نام مایع مغزی نخاعی (CSF)
۳- درون مایع بافت مغز (و نخاع) بصورت کمی شناور قرار دارد (brain)
dura حاوی عروق خونی میباشد که پارگی آن منجر به خونریزی میشود
در حالت نرمال مغز (brain), و نخاع (spinal cord) که دنباله آن است, و مایع مغزی-نخاعی احاطه کننده ایندو, توسط پرده مغز (مننژ یا دورا dura) از محیط بیرون, و از سایر قسمتهای بدن جدا میباشد و میکروبها نمیتوانند به بافت مغزی یا مایع مغزی-نخاعی راه پیدا کنند. در شکستگی استخوان تمپورال حفره داخل جمجمه, و جلوتر از همه پرده مغزی (مننژ- dura) با محیط خارج ارتباط پیدا میکند که بدون درمان غالبا منجر به عفونت پرده مغز (مننژیت) میشود. البته اگر پرده مننژ هم در حین شکستگی اسیب دیده و پاره شده باشد (و یا بر اثر عفونت خاصیت محافظت کنندگی خود را از دست داده باشد) عفونت میتواند به خود بافت مغز هم سرایت کند. چنانچه خونریزی مغزی هم اتفاق افتاده باشد (درون پرده مغز) که وضعیت بیمار از اینهم وخیمتر شده و احتمال مرگ باز هم بالاتر میرود.
با ذکر این مقدمه حال به مورد خاص مرحوم بهنام محجوبی میپردازم. طبق اخبار مرحوم با هشیاری پایین به بیمارستان لقمان منتقل شده و خونریزی گوش که توسط یکی از زندانیان شجاع گزارش شده قبل از انتقال مرحوم محجوبی به بیمارستان اتفاق افتاده. در مورد کاهش سطح هوشیاری بدون شک یکی از اولین اقدامات تشخیصی که بر روی هر بیماری صورت میگیرد انجام سی تی اسکن جمجمه است که به خوبی هم شکستگی قاعده جمجمه و هم خونریزی مغزی را (در صورت وجود) نشان میدهد.
با طرف دیگر (سالم) مقایسه کنید
نتیجه اینکه بدست آوردن نسخه ای از تصاویر سی تی اسکن این مرحوم که به احتمال قریب به یقین در کامپیوتر بیمارستان لقمان ذخیره شده, و یا حتا انجام سی تی اسکن پس از مرگ (و احتمالا عکس رادیوگرافی ساده جمجمه حتا در یک مطب دندانپزشکی از جسد) شاید به روشن شدن حقیقت این قتل (ضربه شدید به جمجمه, شکستگی استخوان تمپورال, و بدنبال آن خونریزی از کانال خارجی گوش) کمک کند.
اضافه میکنم پاک کردن تصاویر ذخیره شده رادیولوژی (منجمله سی تی اسکن) از روی کامپیوتر کاری به غایت مشکل (و تقریبا محال) میباشد. علت آن این است که به دلایل حقوقی, از استانداردهای نرم افزار های ذخیره تصویر برداری پزشکی (PACS) یکی اینستکه این تصاویر, که قسمتی از پرونده پزشکی بیمار را تشکیل میدهند, به سادگی قابل تغییر و حذف نباشند.
ضمن تسلیت به بازمانگان این هموطن از دست رفته به افرادی که در مراسم کفن و دفن این عزیز شرکت دارند هم توصیه میکنم که سر مرحوم را قبل از تدفین به خوبی از لحاظ علایم ضربه (مثل خون مردگی) کاملا معاینه کرده و حتما تمام جمجمه (بخصوص اطرف گوش, پشت و زیر کاسه سر) را با دست برای یافتن هر گونه نا همواری لمس فرمایند. البته لمس جمجمه تنها شکستگی های همراه با جابجایی را تشخیص میدهد (که چندان شایع نیست) و متاسفانه در تشخیص شکستگی های بدون جابجایی (که اکثریت موارد را تشکیل میدهد و به خصوص شکستگی استخوان تمپورال) حساسیت چندانی ندارد.
به امید آزادی ایران از چنگ اهریمن,
پزشک ایران
برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید
